"Coś" o mikrofonach do smartfona, tabletu i nie tylko

Coraz częściej smartfon lub tablet zastępuje kamerę, aparat czy nawet rejestrator audio. Potrafią to robić na tyle dobrze, że wielu użytkowników przy ich pomocy nagrywa m.in. filmiki na youtube'a oraz rezygnuje z zabierania w podróże ich pełnoprawnych odpowiedników.
Niestety o ile kwestia obrazu poprawia się wraz z wydaniem kolejnego topowego smartfona, o tyle jakość dźwięku już nie.
Zaznaczyć trzeba, że niekoniecznie jest to winą producentów, a raczej fizyki. W smartfonach znaleźć można naprawdę dobrej jakości układy audio, które jednak na niewiele się zdadzą kiedy będą otrzymywać sygnał z niewielkich mikrofoników schowanych w obudowie za otworkiem wielkości 1mm. To po prostu nie może dobrze brzmieć.

I tutaj właśnie niszę znaleźli dla siebie producenci audio, wypuszczając na rynek mikrofony dedykowane specjalnie do urządzeń przenośnych.

Typy złącz, czyli mikrofony analogowe i cyfrowe

Są wśród nich modele pasujące do większości smartfonów, wyposażone w złącze TRRS, czyli 4 polowy mini jack, np. Røde SmartLav+ (około 200zł) oraz dedykowane pod konkretne firmy; np. dla urządzeń Apple'a ze złączem lightning są Røde i-XY (około 400zł) lub cała seria urządzeń Zoom IQ5, IQ6, czy IQ7 . Można także spotkać egzemplarze ze złączami micro USB np. iRig Mic HD-A.

Porównanie złącza mini jack 4 polowego ze złączem 3 polowym.

Mikrofon Røde SmartLav+ ze złączem TRRS (4 polowy mini jack 3,5mm). Zdjęcie producenta. 

Mikrofon Røde i-XY ze złączem lightning na iPhonie. Zdjęcie producenta.

iRig Mic HD-A ze złączem micro USB. Zdjęcie producenta.

Wymienione na początku mikrofony ze złączem mini jack (TRRS) podłącza się do gniazda słuchawkowego w telefonie. Są to mikrofony analogowe, które przesyłają taki właśnie sygnał do telefonu, zaś jego konwersją na postać cyfrową zajmują się podzespoły telefonu i zainstalowane tam oprogramowanie.
Inaczej sprawa wygląda w przypadku mikrofonów podłączanych do złącz cyfrowych (lightning i micro USB). Nie są to już wyłącznie mikrofony, ale całe urządzenia wyposażone w mikrofon i układy audio przetwarzające sygnał analogowy na postać cyfrową. Tym samym do telefonu trafia już gotowy sygnał w postaci cyfrowej. Często też mają one dodatkowe możliwości jak np. regulacja poziomu czułości.

Mikrofon Zoom iQ7 ze złączem lightning adresowany do urządzeń Apple'a. Zdjęcie producenta.

Rodzaje mikrofonów

Planując zakup mikrofonu warto wiedzieć do czego będziemy go używać. Czy będzie to nagrywanie wywiadów, podkładu do filmiku na youtube'a, czy też po prostu zastąpienie wbudowanego w telefon mikrofonu?
Warto się nad tym zastanowić, zwłaszcza jeśli mielibyśmy wydać sporą ilość gotówki.
Różnica pomiędzy przedstawionym wcześniej Røde SmartLav+ (ponad 200zł) i Zoom iQ7 (ponad 400zł) jest znaczna, przy czym w zależności od zastosowania niekoniecznie droższy musi być lepszy.
Røde SmartLav+ jest typem mikrofonu krawatowego, który służy głównie do nagrywania głosu osób. Ten typ mikrofonów znany jest przede wszystkim z programów informacyjnych gdzie są przypięte do garderoby prezenterów.
Bardzo dobrym i tanim mikrofonem tego typu jest zaprezentowany na poniższym zdjęciu chiński jk-mic j044. Kosztuje poniżej 100zł i dostępny jest z całą masą złączy, niestety poza TRRS. Czyli do smartfona będziecie go musieli podłączyć przez przejściówkę, którą można kupić w cenie poniżej 10zł (o takiej przejściówce możecie przeczytać tutaj - Jak podłączyć mikrofon ze złączem mini jack do smartfona czy tabletu).

jk-mic j044. Zdjęcie producenta. Dostępny także w kolorze czarnym.

Poza prezenterami telewizyjnymi, tego typu mikrofonów często używają także youtuberzy, którzy nagrywają swoją osobę i nie chcą aby mikrofon był dominującym elementem kadru.
Obraz rejestrują kamerą, natomiast dźwięk mikrofonem przypiętym na klatce piersiowej, który zapisują na smartfonie pełniącym rolę rejestratora audio, lub, jeżeli "bawią" się na poważnie, na prawdziwym rejestratorze audio np. Zoom H1, Zoom H2n, Tascam dr-22wl (wymienione 3 są chyba najpopularniejsze) lub innym. Do nagrywania dźwięku na smartfonie nie polecam korzystać z wbudowanych aplikacji, gdyż często posiadają one redukcję szumu, nad którą nie mamy kontroli. W takim przypadku lepiej nagrać oryginalny dźwięk (np. płatnym RecForge Pro - Audio Recorder lub darmowym RecForge Lite - Audio Recorder) i poprawić go potem np. w darmowym Audacity.
Jak poprawić dźwięk poprzez odszumienie, normalizację i kompresję możecie przeczytać w poście Jak poprawić jakość nagrania dźwiękowego.

Rejestrator Zoom H1. Zdjęcie producenta.

Rejestrator Zoom H2n. Zdjęcie producenta. 

Kombinacja w postaci mikrofonu krawatowego ze smartfonem / rejestratorem ma niezaprzeczalne zalety. Przede wszystkim dźwięk będzie dużo lepszy niż z kamery oddalonej o kilka metrów, a po drugie głośność będzie stała, niezależnie od tego czy będziemy blisko niej, czy też nie. Oczywiście tak zarejestrowany dźwięk i obraz należy później połączyć w programie do obróbki wideo jakimi są np. darmowy Windows Movie Maker lub płatny CyberLink PowerDirector 13 (w chwili pisania tego tekstu pojawiła się już wersja 14 dysponująca m.in. funkcją "motion tracking"). Jeżeli byście zastanawiali się nad kupnem tego drugiego, to jest on dostępny w kilku wersjach. Osobiście używam wersji Deluxe, która kosztowała mnie 47,69$ wraz z gratisowym AudioDirectorem. Przed zakupem warto śledzić stronę producenta, gdyż naprawdę bardzo często mają dość spore rabaty.
No. To był taki mały offtop ;)

Jako ciekawostkę przedstawię także mikrofon Edutige ETM-001, który wprawdzie dedykowany jest bezpośrednio do współpracy z kamerami GoPro, ale poprzez jego ciekawą budowę można go wykorzystać na wiele sposobów.

Mikrofon Edutige ETM-001. Zdjęcie producenta.

Oczywiście pierwszym i oczywistym z natury sposobem będzie użycie go jako źródła dźwięku dla kamer GoPro. Wymagana jest do tego przejściówka z mini jacka 3 polowego do mini USB. Producent dostarcza taką przejściówkę w postaci kabla EGL-001 do którego mikrofon jest wpinany.

Kabel Edutige EGL-001. Zdjęcie producenta.

Dzięki innej przejściówce -  ETG-003 - można go użyć także do podłączenia go do niemalże każdego telefonu, korzystającego z 4 polowego złącza mini jack.
Zamiast takiej przejściówki można użyć zwykłej za ~10zł z mini jacka 3 polowego na 4 polowego.

Mikrofon ETM-001 z przejściówką ETG-003. Zdjęcie producenta. 

Jeżeli w Google'u zaczniecie szukać mikrofonów do smartfonów, to zauważycie, że większą część z nich stanowią urządzenia ze złączem lightning (czyli do produków Apple'a) i montowane na obudowie jak przedstawiane wcześniej Røde i-XY i Zoom iQ7.
Są one typowymi zamiennikami wbudowanych mikrofonów, aczkolwiek o duuużo lepszych parametrach. Do czego można ich użyć?... Przede wszystkim do nagrywania filmików, chociaż z racji konstrukcji nie sprawdzą się one tak dobrze w specjalizowanych sytuacjach jak np. mikrofony krawatowe.

Wprawdzie temat dotyczy mikrofonów do smartfonów i pochodnych, ale niejako przy okazji wspomnę, że często też do nagrywania filmików używane są mikrofony kierunkowe mocowane np. do gorącej stopki w kamerze lub aparacie. Z pewnością uzyskany dzięki nim dźwięk będzie znacząco lepszy od tego z telefonu czy kamery, ale nie tak dobry jak z mikrofonu krawatowego - przynajmniej jeżeli chodzi o nagrywanie głosu lektora.
Tutaj przykładem może być Røde VideoMic GO.

Røde VideoMic GO. Zdjęcie producenta.

Charakterystyka kierunkowości

Każdy mikrofon ma swoją charakterystykę, a droższe modele mogą ją nawet zmieniać. Co to oznacza?
Jak łatwo się domyślić mikrofon ma określony kąt odbioru dźwięku przy którym jego efektywność jest najlepsza. Nie jest bowiem tak, że np. przedstawiony wyżej na zdjęciu Røde VideoMic GO najlepiej odbiera dźwięk z tyłu, lub z boku. W jego przypadku intuicja podpowiada nam, że będzie on odbierał sygnał najlepiej prosto od przodu. I taka też jest prawda. Producent zaprojektował go w ten sposób i określił jego charakterystykę jako superkardioidalną (ang. supercardioid).

Charakterystyka superkardioidalna mikrofonu. Źródło Wikipedia.pl

Inaczej sprawa wygląda w przypadku mikrofonu krawatowego prezentowanego na samym początku wpisu, czyli Røde SmartLav+. Producent określił ją jako wszechkierunkową (ang. omnidirectional) lub inaczej dookólną. Oznacza to, że mikrofon "zbiera" dźwięk jednakowo z każdej strony.

Charakterystyka wszechkierunkowa mikrofonu. Źródło Wikipedia.pl

Innymi rodzajami charakterystyki są:

• jednokierunkowa (directional),
• dwukierunkowa (bidirectional),
• subkardioidalna (subcardioid),
• kardioidalna (cardioid),
• hiperkardioidalna (hypercardioid).

Jak widać rodzajów jest kilka. Przed planowanym zakupem warto wiedzieć jakiego typu charakterystykę ma mikrofon, aby uniknąć niespodzianek. 

Więcej o wszystkich typach charakterystyki przeczytacie na Wikipedii.

Na koniec

OMG.... muszę przyznać, że ten post był dla mnie sporym wyzwaniem. Okazało się bowiem, że poruszając temat mikrofonów dla urządzeń przenośnych, porusza się bardzo wiele aspektów, które należało opisać. W sumie największym utrudnieniem było napisać o wszystkim o czym chciałem bez tworzenia tematu rzeki.
Mam nadzieję, że mi się to udało. Że powyższy temat będzie wstępem dla osób których ta tematyka interesuje i pozwoli im na dalsze zgłębianie szczegółów.

Jeżeli chcecie, aby coś rozszerzyć lub przedstawić bliżej, piszcie w komentarzach, albo kontaktujcie się ze mną poprzez formularz z prawej strony bloga.

Edycja

Dzisiaj mija drugi dzień od opublikowania powyższego posta w którym to otrzymałem e-maila od firmy RØDE informującym m.in. o zapowiedziach 2 nowych mikrofonów dla urządzeń przenośnych. 

Pierwszym jest VideoMic ME ze złączem TRRS (czteropolowy mini jack), czyli do współpracy ze smartfonem nie wymaga żadnych przejściówek. Tutaj zaś jest zapowiedź tego mikrofonu ze złączem lightning, czyli dla urządzeń firmy Apple. 

RØDE VideoMic ME

RØDE VideoMic ME

Drugi mikrofon jest bardzo podobny do powyższego RØDE Video Micro. Troszkę większy i adresowany bardziej do aparatów fotograficznych lub kamer, ale jak widać na poniższych zdjęciach producent sam skomponował go także ze smartfonem. W zestawie otrzymujemy go z uchwytem antywstrząsowym (to ten widoczny plastikowy uśmieszek w którym zamontowany jest mikrofon) oraz martwym kotem, czyli osłoną przeciwwietrzną.

Swoją drogą ciekawi mnie w jakiej to ramce został umieszczony telefon na poniższym zdjęciu?

RØDE Video Micro w uchwycie antywstrząsowym

RØDE Video Micro

Jak widać asortyment się powiększa. To cieszy, bo dzięki temu na wyborze zyskują konsumenci. Ciekawe jakie będą ceny powyższych cacek. RØDE jest dobrą jakościowo firmą i na szczęście ceny ma niższe niż Sennheiser, więc jest realna szansa, że ceny będą na akceptowalnym pułapie.